Süleyman b. Abdullah Kırkağacî
Tahkik: Muhammaed İmad Nabulsi – İLAM
Yasin Yayınevi, İlam Araştırma Serisi – 1
Ekim – 2014
İLAM ARAŞTIRMA YAYINLAR SERİSİ
Küllî kâideler, İslâm hukukunun dayandığı ana ilkeleri ve gözettiği amaçları tanıtması, farklı konulardaki fıkhî çözümlere ortak açıklama getirmesi sebebiyle günümüz fıkıh çalışmalarında güncelliğini korumaktadır. Ayrıca, uzun zaman diliminde oluşan zengin fıkhî birikimin gözettiği ana ilkeleri tanıtmak, farklı alanlardaki fer‘î meselelere getirilen muhtelif çözümlere ortak açıklama getirmek gibi bir işleve sahiptir.
Hz. Peygamber bir hadîsinde “Ben cevâmiu’l-kelim ile gönderildim” demiştir. “Cevâmiu’l-kelim” az lafızla çok mânayı ihtiva eden edebî vecîzelerdir. Resûl-i Ekrem değişik vesîlelerle, “Ameller niyetlere göredir”; “Zarar vermek de zarara zararla mukabele etmek de yoktur”; “Müslümanlar şartlarına bağlıdırlar”; “Beyyine davacıya, yemin de davalıya gerekir” şeklinde kısa ve özlü amelî kurallardan söz etmiştir.
Osmanlı medreselerinde Mir’âtü’l-usûl’ün yerine geçecek kadar itibar gören Mecâmiu’l-hakâik isimli usûl eseri bir mukaddime, iki bölüm ve bir hâtimeden müteşekkildir. Hâtimesinde 154 kâideye alfabetik olarak yer veren Hâdimî, bu kâideleri daha çok İbn Nüceym’in el-Eşbâh’ından yararlanarak bir araya getirmiştir. Mecelle’nin kaynakları arasında bulunan bu kâideler, farklı müellifler tarafından çalışmalara konu olmuştur.
Süleyman b. Abdullah Kırkağacî’nin Şerhü’l hâtime’si bu çalışmalardan biri olup güncelliğini Cumhuriyet döneminde de devam ettirmektedir. Ülkemizin önde gelen fakîhlerinden Muhterem Mehmet Savaş Hocaefendi Süleymaniye Camii bitişiğinde yer alan merhum Ebussuud efendinin tefsir yazdığı mekan da Şerhü’l hatime’yi okutmaya devam etmektedir.